Al tienduizenden jaren vertellen mensen elkaar verhalen
Elk kind is met verhalen groot gebracht.
Een goed verhaal raakt je, prikkelt je verbeelding. Je voelt het.
Verhalen hebben een structuur die al die jaren dezelfde is gebleven.
De verhalen van de Grieken, Romeinen, Indiers, Chinezen, Perzen, Egyptenaren en van de culturen daarvoor, volgen dezelfde structuur.
We gebruiken die structuur nog steeds. Alle films, games, romans, bijbelverhalen, koran verhalen of welke verhalen dan ook bouwen voort op dezelfde volgorde van gebeurtenissen.
Inmiddels zit die structuur in ons DNA. We herkennen een goed verhaal meteen.
We herkennen onbewust de structuur die erachter zit.
Deze eeuwenoude structuur werkt nog steeds en is nog steeds in staat ons in spanning te houden, hoewel we eigenlijk allang zouden moeten weten hoe een verhaal nu eenmaal verloopt.
De klassieke verhaalstructuur kan op veel manieren gedetailleerd worden.
De volgende stappen zijn echter altijd herkenbaar.
Zonder die stappen is een verhaal geen verhaal, een roman geen roman en een film geen film.
1. De held zit thuis….
Het verhaal begint. De held is thuis, in zijn dorp, stad, huis of kasteel. Hij (of zij) is zich er van bewust dat iets niet in orde is.
Dat bewustzijn is slechts vaag. Er is een beetje ongemak, maar zeker niet voldoende om er wat aan te doen. In sommige verhalen is er zelfs helemaal niets aan de hand.
De held blijft dus waar hij is en verdraagt het ongemak alsof het erbij hoort.
2. De klop op de deur
Op een dag wordt er op de deur geklopt. Vaak letterlijk.
Er staat een onbekende boodschapper op de stoep. Een tovenaar, een kleine groene dwerg, een konijn.
Soms is het een gebeurtenis. Het plafond komt naar beneden, er is een storm of een brand, een ruzie in de kroeg, of de held ziet iets als hij uit het raam kijkt.
Het kan van alles zijn.
De boodschapper vertelt de held dat er iets moet gebeuren. Het kan zo niet langer.
De held moet aan de slag. De boodschapper komt met informatie die de held liever niet wil horen.
Hij vertelt dat de situatie wel degelijk ernstig is, en veel ernstiger dan dat de held wil geloven.
Vaak gaat het om een bedreiging niet alleen van hemzelf, maar van zijn hele dorp.
3. De weigering
De eerste reactie van de held is afhoudend. Hij sputtert tegen. Hij zegt: ‘het valt wel mee’, weerlegt de argumenten van de boodschapper.
De held wil helemaal niet op pad. Liever houdt hij de situatie zoals die is. Denk te kunnen overleven met een paar kleine aanpassingen.
Dat probeert hij dan eerst ook.
De boodschapper moet soms meerdere keren terug komen. De storm moet heftiger, de noodzaak duidelijker aangetoond.
In sommige gevallen moet er een echte crisis aan te pas komen om de held te laten inzien dat er iets moet gebeuren.
De held komt niet zomaar uit zichzelf in actie.
4. De held gaat op pad
In elk verhaal gaat de held uiteindelijk toch op reis. Het is duidelijk dat de bestaande situatie onhoudbaar is. De held moet iets gaan doen, of hij het leuk vindt of niet.
Hij neemt nu een definitief besluit. Zoekt wat spullen bij elkaar, neemt afscheid van zijn geliefden, trekt de deur van zijn huis achter zich dicht.
De held heeft meestal geen uitgewerkt plan. En als hij dat al heeft, zal het later van geen nut blijken te zijn.
Dat is een belangrijk gegeven!
De held moet op avontuur gaan.
In eerste instantie meestal alleen.
Hoewel de held geen plan heeft, heeft hij wel een duidelijke missie.
Hij gaat iets ontdekken, bestrijden, verlossen of terugvinden.
5. Tegenslagen, beproevingen en twijfel
De eerste dag van de reis is meestal zonnig en mooi.
De held voelt zich een hele held. Er is nog proviand genoeg en de held is eigenlijk wel trots op wat hij gaat doen.
Gaandeweg gebeuren er echter dingen die steeds minder leuk zijn. Er komen steeds grotere beproevingen op zijn pad.
Hij krijgt te maken met tegenslagen, grote en kleine. Wordt aangevallen door wilde dieren, monsters of kwaadaardige krijgers.
De held moet de strijd aangaan, ook al wil hij dat niet.
Er komt ook twijfel.
Na een paar beproevingen overweegt de held weer terug te gaan naar huis.
Hij heeft het gevoel dat de zaak hopeloos is en dat hij beter kan opgeven.
Deze tegenslagen en beproevingen kunnen een groot deel van het verhaal uitmaken.
6. De situatie wordt steeds hopelozer
Het gevecht met de tegenslagen doet wat met de held.
Hij wordt geconfronteerd met zijn angsten, moet ze wel onder ogen zien.
De beproevingen gaan in ieder geval net zo lang door, todat de held op het randje van een zenuwinzinking is.
Hij leert nu vechten. Elk gevecht is vooral ook een confrontatie met hemzelf, blijkt achteraf.
Telkens wint hij en leert er iets van. Het maakt hem sterker, hoewel het meestal zo is dat de oplossing steeds verder weg lijkt te zijn.
Alsof hij in een moeras aan het verdwalen is.
De situatie wordt steeds hopelozer.
De held kan echter niet meer terug.
Het komt nu aan op overlevingskracht, strijdlust en steeds meer moed.
Hij went min of meer aan het moeras. Voelt zich er bijna thuis.
7. Oude en nieuwe vaardigheden
Tijdens het proces merkt de held dat hij verandert.
Stapje voor stapje. Niet vrijwillig, maar gedwongen.
Wat hij vooral merkt is dat oude vaardigheden, waar hij altijd op vertrouwde, niet meer werken.
Dat wat hij geleerd heeft op school, of in zijn dorp, de instrumenten die hij beheerst en zijn talenten, blijken opeens helemaal niet meer van nut te zijn.
Hoe hard hij ook probeert, ze helpen hem niet.
Het moet anders, hij moet andere talenten en inzichten gebruiken.
Gaandeweg ontwikkelt hij nieuwe instrumenten en gebruikt ander methoden die wel blijken te werken.
Vaak ontstaat er een nieuwe verbinding met het onderbewuste, niet rationale, intuïtieve.
Vertrouwen op gut-feeling.
Na verloop van tijd heeft hij een heel andere manier gevonden om van zich af te slaan.
Als een slang moet hij zijn oude vel van zich afschudden. Die ontdekking is een van de eerste lichtpuntjes.
8. De onverwachte hulp
Een held wordt altijd geholpen. En vrijwel altijd komt die hulp uit onverwachte hoek, op een onverwacht moment, door een onverwacht persoon, of in verhalen ook vaak een dier.
Vaak lijkt degene die komt helpen in de eerste instantie klein en zwak, onooglijk of in de ogen van de held volledig ongeschikt om hem te helpen in de steeds zwaarder wordende strijd.
De held ziet zelfs vaak de waarde van de hulp in eerste instantie volledig over het hoofd.
Ook komt de hulp vaak pas op het allerlaatste moment, als de held echt ten onder dreigt te gaan, en wij op het puntje van onze stoel zitten.
De onverwachte hulp mag dan klein, zwak en volkomen nutteloos lijken.
Meestal heeft die helper meer moed, slimheid, inzicht en karakter.
Dus uiteindelijk meer kracht, dan de held zelf.
9. Focus op de werkelijke strijd
De held heeft nu heel wat beproevingen doorstaan, zich gescherpt, nieuwe vaardigheden ontdekt en is inmiddels gewend geraakt aan het moeras dat hem onder dreigde te trekken.
De held is gehard en steeds vastberadener geworden, alle twijfel is verdwenen.
Hij begint af en toe zelfs plezier te krijgen in zijn strijd.
Ook heeft hij nu een trouwe helper, of meerdere helpers, aan zijn zijde.
Inmiddels is ook steeds duidelijker geworden wat de held echt te doen staat.
Hij zal een grote confrontatie aan moeten gaan. Een gevecht moeten leveren waarbij hij zijn diepste angst zal moeten overwinnen.
De grootste draak of het grootste kwaad moet geconfronteerd worden.
De held weet dat nu en is voldoende voorbereid en gefocused om de strijd aan te gaan.
Alle beproevingen waren alleen maar aanloopjes, blijkt nu.
Ook al lijkt de held voor een onmogelijke taak te staan.
Hij gaat.
10. Verraden worden of bereid zijn te verraden
In deze fase komt verraad aan de orde.
Terwijl de held op de finale strijd af denk te kunnen stevenen, blijkt er verraad in het spel.
De held wordt verraden, misschien door een van zijn helpers of medestanders, of door iemand die hij vertrouwde.
Er komt in ieder geval een extra dreiging op hem af, uit volledig onverwachte hoek in de vorm van een dolksteek in zijn rug.
Het is echt laag bij de grond en hartverscheurend.
Maar maakt ook iets extra duidelijk.
Soms is de situatie omgekeerd en moet de held een beslissing nemen waarbij hij een van zijn medestanders verraad, achterlaat, een vertrouwensbreuk veroorzaakt.
Hij moet soms zelf ook bereid zijn om verraad te plegen om verder te kunnen, en een situatie achter te zich laten die hem anders zou tegenhouden.
Een moeilijke en pijnlijke beslissing die genomen moet worden.
11. De grote confrontatie
Nu is het tijd voor de grote confrontatie.
De held komt oog in oog te staan met de grootste vijand, zijn diepste angst.
De held staat op het punt zijn doel te bereiken, de oplossing te vinden en te realiseren waarvoor hij op reis is gegaan.
Duidelijk is nu dat dat niets of weinig te maken heeft met het plan dat hij in het begin wellicht had.
Alle voorgaande gebeurtenissen hebben de held een ander mens gemaakt, met andere inzichten en vaardigheden.
Dat was precies de bedoeling. De strijd de volgt is meestal kort, maar ook enorm en heftig en altijd op leven en dood.
De held dreigt altijd het onderspit te delven, maar weet met uiterste krachtsinspanning toch te winnen.
Vaak speelt de helper een cruciale rol. Als de strijd gestreden is, is de held moe en voldaan. Hij realiseert zich nu pas waaraan hij allemaal ontsnapt is.
Hij en de helper zijn dikke vrienden geworden. Ze gaan moe en voldaan naar huis om hun overwinning te vieren.
12. De laatste strijd
In bijna alle verhalen, blijkt dat het gedode monster of de gedode vijand toch niet helemaal dood is.
Als de held en zijn helper al weglopen, leeft het monster of de vijand op onverwachte wijze op.
Ze proberen de held nog een laatste keer aan te vallen of in de rug te schieten.
Als door een wonder en vaak opnieuw geholpen door zijn helper die nu echt bewijst een levensreddende rol te spelen.
Of door een toevallig passerende iets of iemand, overleeft de held deze laatste aanslag ook.
Dan is de strijd pas echt gestreden.
Soms is het de helper die wel het onderspit delft.
13. De terugkeer
Helden gaan altijd terug naar huis.
Vaak neemt hij eerst afscheid van zijn trouwe helper, soms gaat deze ook mee terug naar huis.
Terug in zijn dorp deelt de held zijn nieuwe inzichten met zijn geliefden.
Ze zijn blij omdat ze nu weer rustig en veilig verder kunnen leven.
Ze hebben allemaal gewonnen. En natuurlijk is er altijd een beloning.
Feest, champagne, een prinses of prins om me te trouwen, een koninkrijk, een mooie titel of wat dan ook.
De rust is weergekeerd, iedereen is beter en wijzer.
En het verhaal is rond.
De reis van de held als model voor persoonlijke ontwikkeling
Het verhaal van de reis van de held is niet alleen een structuur die je gebruikt om een goed scenario, kinderboek of je succes roman te schrijven.
Het is uitstekend bruikbaar als metafoor voor een persoonlijk ontwikkelings traject.
Zie jezelf als held. Doorloop alle stappen en kijk wat je tegenkomt. Doe dat serieus en met diepgang.
Ga niet voor een goedkoop 3 minuten verhaaltje.
Het is het verhaal van je leven met een grote belofte aan het eind. Een ‘epische’ ervaring waarbij je uiteindelijk je diepste angsten tegenkomt, ze zal overwinnen, hulp zal krijgen, verraad zal meemaken, nieuwe onverwachte inzichten en vaardigheden zal opdoen.
Uiteindelijk zal je naar huis terugkeren waar een grote beloning op je wacht.
Er is moed voor nodig, je zult tegenstribbelen en misschien moet er veel vaker dan 1 keer op je deur worden geklopt.
Maar het verhaal is er.
Het is jouw verhaal, jij kunt het schrijven.
Je kunt het ook zo laten.
Dan schrijft het verhaal van je leven zichzelf.
Ook dat is een keuze.
Ik ben al een heel eind op weg in dit verhaal.
Dank voor je reactie Dorien! Zijn we niet allemaal een heel eind op weg in dit verhaal? Het is ook een cirkel. Iedere keer kom je weer in nieuwe situaties. That’s life.
Geweldig!
dank!
Wat een prachtige metafoor…ik herkende er veel in.
Het leven is spannend als je buiten je comfort-zone stapt, een uitdaging en een gevecht.
Zoveel beter dan in je oude patroon blijven zitten en dat knagende gevoel diep binnenin voor lief nemen.
Het is meer dan de moeite waard om te ontdekken wie je werkelijk bent en waar jij gelukkig van word.
Een ontdekkingsreis!
Bedankt voor dit mooie levensverhaal.
Dank je wel Nita. Het leven is inderdaad een grote ontdekkingsreis.
Ik ben 3 jaar geleden begonnen aan mijn reis … Mijn passie sieraden maken met een verhaal voornamelijk engeltjes…WINGS for you .
Ik ben al van alles van je lijst tegen gekomen .En ja , het klopt allemaal .
Wat ik wel heb gemerkt en wat voor mij heel belangrijk is op mijn reis :
“Blijf altijd achter jouw eigen filosofie staan . Blijf altijd jezelf en doe het ook zoals jezelf wilt. Doe wel je oren heel goed open want je kunt van iedereen leren…wat je wel wilt en wat je niet wilt ”
IK ga verder op mijn reis en wens jouw ook een hele fijne reis …
Ik ben het helemaal eens met jouw filosofie dat je dicht bij jezelf moet blijven. Een mooie reis gewenst en dank je wel voor je reactie.
Heel mooi beschreven, zelfs bepaalde Bijbelverhalen voldoen aan de omschrijving! Zelf herken ik ook mijn eigen strijd. Sinds ik 15 jaar geleden voor mezelf ben begonnen is mijn pad nog niet ten eind…mijn diepste angst lijkt wel succes. Ik wandel door op mijn pad!
Marga.
Dank je wel. Ja, de diepe angst om werkelijk succes te hebben… Mooie uitdaging. Welk bijbelverhaal is voor jou inspirerend in deze?
Heel herkenbaar dit Held verhaal. Dit is het leven, vol met emoties, gebeurtenissen en uitdagingen. Leren ermee om te gaan zonder steeds in de emotie te schieten en evengoed blijven voelen wat er is, dat is vlg mij de kunst. Ieder een eigen proces en eigen dingen om te leren. Leren om angst en twijfel te omhelzen, vertrouwen te hebben in wat is……. ik hou van mijn proces! Dank je voor #deheld
vertrouwen hebben is inderdaad de sleutel. Dank voor je mooie bijdrage. Groetjes,
Frank
beste Frank, mooi en inspirerend stukje schrijf je over de reis van de held. Ik ken het idee om zo naar de zoektochten in elk mensenleven te kijken van Joseph Campbell’s A hero with a thousand faces…uit 1949!! In Nederlandse vertaling te lezen als De held met de duizend gezichten. Freud en Jung inspireerden hem mede bij het schrijven van dit briljante boek, waarin hij mythen en legenden uit de hele wereld samenvat, verbindt en interpreteert. Je hebt de Reis van de held mooi weergegeven in bovenstaand stuk. Toch is een inspiratie-bron-vermelding wel op zijn plaats, zeker als eerbetoon aan de man die zó veel werk heeft verricht om de Reis van de held op papier te zetten, zodat wij er ons voordeel mee kunnen doen op onze reis!
Ik wens je geluk op jouw heldentocht!
Dank je wel Heleen. Ik ben het met je eens dat een vermelding op zijn plaats is. Samen met nog andere auteurs/boeken.
Moie heldere stappen. Wat mij gelijk bezighield is die helper. Zijn we dat soms allemaal, misschien onbewust, voor een ander, ben ik dat (soms) voor een ander. En ben ik soms ook de tegenwerker, de verrader of msschien de klop op de deur. Ik kan er weer over doordenken. Dank je.
We hebben al deze rollen in ons. Dank je wel Ineke voor je reactie.